Ý NGHĨA HÓA HỌC VÀ NHÂN VĂN TRONG VĂN HÓA TRẦU CAU

Truyền thuyết dân gian “trầu cau” được lưu tuyền từ thời văn
lang đến nay. Ngày nay, còn rất ít người ăn trầu nhưng miếng trầu đã đi vào đời sống văn hóa, tình cảm và phong tục của dân tộc ta hàng mấy nghìn năm văn hiến. Văn hóa ”trầu cau” mang tính độc đáo của người Việt Nam. Tích chuyện “trầu cau” còn được dựng thành phim va bài hát “trầu cau” đựơc ra đời từ trước CMT8.
Ý nghĩa hóa học
Trước đây người ta thường mời nhau ăn miếng trầu cho vui, cho ấm người, cho thơm miệng.....có đúng ăn trầu sẽ làm cho vui, sạch miệng hay không?
Lá trầu có chứa từ 1,8- 2,4% tinh dầu,chủ yếu là chavibetol và chavicol cùng một số phenolic khác. nước ép lá trầu có tác dụng tăng huyết áp, giảm mạch ngoại vi và tính kháng sinh rất mạnh. Ngoài ra, trông Đông y dùng trầu đánh gió, chữa cảm cúm , bỏng, chữa vết thương.
Trong hạt cau (y học cổ truyền gọi là đinh lăng) có khoảng 18% tanin, 14% tinh dầu, 2% muối khoáng và các hợp chất ancaloit, đặc biệt là arecolin(C₆H₁₃NO₂) chiếm 0.5%. chính arcolin có tác dụng làm tiết nước bọt, làm co đồng tử mắt, kích thích thần kinh phó giao cảm.
Trầu cau không thể thiếu vôi, không có vôi miếng trầu không thể chuyển sang màu đỏ. Vôi có chấk kiềm, khi tác dụng với arecoin, chất này có tính độc và chuyển thành arecaidin không độc mà có tác d ụng gây hưng phấn.
Người ta thường thêm vào miếng trầu một lát vỏ rễ cây chay. Vỏ có tác dụng tăng thêm tannin cho miếng trầu. Nhai miếng trầu khoảng 15-20ph, bắt đầu “giập bã trầu”, ở nhiệt độ cơ thể 37⁰C, các phản ứng hóa học, phản ứng sinh màu gữa các phenolic, arcolin, arecaidin,tannin và các chất khác trong môi trường kiềm
xảy ra. Chính các phản ứng này tạo cho người ăn trầu cảm giác say, hưng phấn, ấm áp làm cho da mặt hồng hào, môi đỏ thắm, chống cảm cúm, diệt khuẩn, làm sạch miệng, làm chặt chân răng. Ăn trầu chính là một cách trang điểm của các bà các chị ngày xưa. Miếng trầu làm cho môi thêm hồng,cho môi thêm thắm, cho lòng thêm say.
Ý nghĩa nhân văn
Lá trầu quả cau là hai thứ không thể thiếu trong các buổi tế lễ, thờ cúng thần thánh tổ tiên. Như câu” hương, hoa, phù, tửu, bạc lễ chi nghi” (h ương , hoa, trầu rựu, bạc lễ là nghi thức).
Miếng trầu có trong mọi nghi lễ: cưới hỏi, giỗ chạp, tang gia…. Đã trơ thành phong tục, truyền thống của người Việt Nam. Ngày nay, tuy không ăn trầu nhưng trong các lễ nghi người ta vẫn giữ phong tục truyền thống nghĩa là vẫn có trầu cau. Lễ dạm hỏi còn gọi là lễ “bỏ cơi trầu”
Miếng trầu dùng trong giao tiếp, là đầu câu chuyện
Miếng trầu dung để trao duyên
Cây cau, giàn trầu còn có trong
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài thì nhớ giầu không thôn nào
Và
Dân ca quan họ Bắc Ninh
Hay
“Cau non sánh với trầu vàng
Cau non kết bạn, trầu vàng kết duyên”
Và